Realizacja zasady pełnego odszkodowania

Zasada pełnego odszkodowania znalazła wyraz w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 listopada 2008 r. (sygn. akt. V Aca 24/09), w którym sąd przyjął, iż roszczenie odszkodowawcze poszkodowanego obejmuje zarówno poniesione przez niego straty jak i korzyści, które mógłby uzyskać gdyby nie wyrządzono mu szkody. Oznacza to, iż naprawienie szkody winno doprowadzić majątek osoby poszkodowanej do stanu sprzed szkody i uwzględnić wszystko to co zostało z niego odjęte (strata) oraz to co nie mogło zostać do majątku włączone (utracona korzyść). Art. 145 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (PGiG) ustanawia, iż w zakresie naprawienia szkody wywołanej ruchem zakładu górniczego stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego (jeśli ww. ustawa nie stanowi inaczej).

Kluczowy w tym względzie jest art. 363 § 1 KC, zgodnie z którym naprawienie szkody może nastąpić poprzez przywrócenie stanu poprzedniego lub zapłatę określonego odszkodowania pieniężnego. Przywrócenie stanu poprzedniego nie zawsze jednak prowadzić musi do pełnego zrekompensowania poniesionej szkody. Czy można zatem domagać się wyrównania wartości poniesionej szkody górniczej w pozostałym zakresie poprzez wypłatę określonej sumy pieniężnej? Jak wskazuje uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2004 r. (sygn. akt III CZP 20/04) jest to możliwe, albowiem odszkodowanie pieniężne ma charakter współmierny i wyrównawczy, natomiast przywrócenie stanu poprzedniego już niekoniecznie (nie zawsze prowadzi do przywrócenia majątku do stanu sprzed szkody).
Jak zaznaczył Sąd, sama okoliczność odtworzenia wyjściowych atrybutów rzeczy uszkodzonej może prowadzić do obniżenia wartości handlowej rzeczy i spadku jej ceny rynkowej (np. samochody powypadkowe, nawet jeśli poddane gruntownej rekonstrukcji z użyciem najlepszych części, zasadniczo cieszą się mniejszym zainteresowaniem potencjalnych nabywców). Przywrócenie rzeczy jej właściwego wyglądu i właściwości użytkowych nie jest równoważne z kompensacją poniesionej przez poszkodowanego szkody majątkowej. Tak właśnie wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 12 października 2001 r. (sygn. akt III CZP 57/01) stwierdzając, iż „odszkodowanie za uszkodzenie samochodu może obejmować oprócz kosztów jego naprawy także zapłatę sumy pieniężnej, odpowiadającej różnicy między wartością tego samochodu przed uszkodzeniem i po naprawie”, dając początek nowej linii orzeczniczej w dziedzinie naprawienia szkody.

Zasada pełnego odszkodowania ma zastosowanie również w przypadku szkód górniczych. Pomimo, iż wskazane orzeczenia i uchwały odzwierciedlają istniejący ówcześnie stan prawny i faktyczny, zastosowane w uzasadnieniu argumenty wciąż pozostają w mocy.