Dlaczego należy starannie formułować warunki ugody?

Zwracając się do kopalni z żądaniem naprawienia wyrządzonej nam szkody pochodzenia górniczego musimy wpierw wstąpić na ścieżkę postępowania ugodowego przewidzianego przez prawo w art. 151 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (PGiG). Przewidziany przez prawo obowiązek podjęcia próby polubownego rozwiązania zaistniałego sporu ma służyć pojednaniu stron bez konieczności angażowania ich w długotrwałe postępowanie sądowe. Jeżeli przedsiębiorca górniczy odmówi zawarcia ugody lub od momentu zgłoszenia przedsiębiorcy szkody i wezwania do zawarcia ugody upłynie 30 dni (chyba że wyznaczyliśmy w zgłoszeniu dłuższy termin), w myśl prawa postępowanie ugodowe uznaje się za wyczerpane.
Gruntowne przygotowanie do negocjacji z kopalnią i rzetelne ustalenie warunków proponowanej ugody pozwoli nam uniknąć problemów w trakcie rozprawy sądowej. Jeżeli treść naszego roszczenia w przebiegu procesu sądowego będzie odbiegać od treści żądania przedstawionego przedsiębiorcy na etapie ugodowym, niezwykle trudno będzie ustalić czy ustawowo nakazana droga postępowania ugodowego została wyczerpana i wstąpienie na drogę sądową było uzasadnione. Wynika to z faktu, iż sąd może stwierdzić, że nie sposób ustalić (ze względu na różnicę treści) czy przedsiębiorca odrzucił proponowane warunki porozumienia lub pozostawał bierny przez okres czasu wskazany w art. 151 PGiG (postanowienie SA w Katowicach z dnia 14 kwietnia 2015 r., sygn. akt I ACz 274/15).

We wskazanym orzeczeniu Sąd Apelacyjny w Katowicach podkreślił także, iż naprawienie szkody górniczej może nastąpić jedynie poprzez przywrócenie stanu poprzedniego lub płatność w pieniądzu (art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego, w związku z art. 145 PGiG). Niemożliwe jest zatem domaganie się od pozwanego „wykupu zniszczonej nieruchomości”. W sytuacji gdy przywrócenie stanu poprzedniego okaże się niemożliwe albo pociąga za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jednocześnie należy zaznaczyć, iż zgodnie z art. 147 ust. 2 PGiG naprawienie szkody w gruncie rolny lub leśnym zdegradowanym lub zdewastowanym na skutek ruchu zakładu górniczego następuje w sposób określony przepisami o ochronie tych gruntów. Art. 17, w związku z art. 17 ust. 1 zd. 2 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 r. stanowi, iż w przypadku obniżenia poziomu produkcji w okresie trzech lat co najmniej o jedną trzecią dotychczasowej wartości, zakład jest obowiązany, na wniosek właściciela, wykupić całość lub część tych gruntów według cen wolnorynkowych.