Odszkodowanie za szkody górnicze na gruntach

Szkody spowodowane ruchem zakładów górniczych, ze względu na ich natężenie, stanowią szczególnie istotny problem głównie w południowej części Polski, zwłaszcza na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Niemniej, występować one mogą wszędzie tam gdzie prowadzona jest działalność górnicza.

Negatywne skutki uboczne takiej działalności na powierzchni przyjmują często formę:

• poeksploatacyjnych deformacji terenu,
• zmiany stosunków wodnych wód podziemnych i powierzchniowych,
• zanieczyszczenia wód powierzchniowych,
• degradacji terenów rolnych i leśnych,
• degradacji krajobrazu.

Tego rodzaju niekorzystne zmiany w gruntach rolnych i leśnych powodują często pogorszenie ogólnych warunków siedliskowych i wegetacyjnych. Prowadzi to do osłabienia roślinności i zmniejszenia jej odporności na choroby, szkodniki i warunki atmosferyczne, a w sytuacji długotrwałego zawodnienia także jej obumierania.

Zgodnie z ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 2011 Nr 163 poz. 981) naprawienie szkody górniczej powinno nastąpić przez przywrócenie stanu poprzedniego bądź dostarczenie gruntów, obiektów, urządzeń, wody lub innych dóbr tego samego rodzaju co te dotknięte szkodą. Na gruntach rolnych i leśnych przywrócenie stanu poprzedniego następuje przez rekultywację gruntów zgodnie z przepisami o ochronie tych gruntów, czyli ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. 1995 Nr 16 poz. 78). Rekultywacja oznacza nadanie lub przywrócenie gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarp oraz odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg.

Jeżeli jednak naprawienie szkody w naturze jest niemożliwe lub jego koszty rażąco przekraczałyby szkodę, poszkodowanemu wypłaca się odszkodowanie. Obowiązek naprawienia szkody ciąży na przedsiębiorcy górniczym, który wyrządził szkodę. Jeżeli nie można go ustalić, odpowiada ten, który w chwili ujawnienia się szkody był uprawniony do wydobywania kopaliny na danym obszarze.

Ubiegając się o odszkodowanie za szkody na gruncie, powinniśmy skierować do właściwego przedsiębiorcy wniosek o naprawę szkód górniczych. Jest to dokument, który inicjuje wszczęcie obowiązkowego postępowania ugodowego. Warto zadbać, aby był on odpowiednio udokumentowany, co pozwoli nam skuteczniej poprzeć nasze żądanie. Powinien także zostać złożony w formie, która w razie wątpliwości pozwoli nam udowodnić, iż takowe żądanie do przedsiębiorcy w ogóle zostało skierowane. 

Kopalnia odpowiedzialna za rozpatrzenie wniosku, po zbadaniu jego zasadności, ma obowiązek niezwłocznego zawiadomienia wnioskodawcy (w formie pisemnej) o wyniku jego rozpatrzenia. W przypadku stwierdzenia związku przyczynowego pomiędzy szkodą i ruchem zakładu górniczego przeprowadzane są oględziny szkód.

W imieniu przedsiębiorcy oględzin dokonuje w obecności wnioskodawcy, a także ewentualnych osób go reprezentujących, osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe. Z oględzin sporządzany jest protokół, w którym opisywane są wszystkie stwierdzone uszkodzenia.

Od momentu złożenia wniosku o odszkodowanie za szkody górnicze na gruntach rolnych lub leśnych, przedsiębiorcy górniczemu wyznaczono ustawowo termin 30 dni na zawarcie z poszkodowanym ugody na naprawę szkód, pod rygorem uzyskania przez wnioskodawcę możliwości wejścia na drogę postępowania sądowego - chyba że poszkodowany wyznaczył mu dłuższy termin.