Prawo geologiczne i górnicze

Stanowi ono gałąź prawa na styku problematyki takich dziedzin jak np. prawo cywilne i administracyjne, gospodarka nieruchomościami, prawo geodezyjne i kartograficzne, gospodarka odpadami, ochrona środowiska, zagospodarowanie przestrzenne, czy ochrona gruntów rolnych i leśnych.

Jako, iż działalność górnicza jest nadzwyczajnie skomplikowana i wielowymiarowa, tak i przepisy ją regulujące muszą być niezwykle kompleksowe. Komplikuje to tym samym proces stanowienia prawa w tym zakresie.

„Górnictwo ma w Polsce równie dawną tradycję jak państwowość polska, a nawet znacznie dawniejszą, gdyż bogactwa naturalne kraju nad Wisłą i Odrą były eksploatowane już w bardzo odległych prehistorycznych czasach ... dlatego i w Polsce tradycja prawa górniczego, pierwotnie zwyczajowego, później pisanego, jest równie odwieczna jak samo górnictwo”. Tak o górnictwie pisał prof. Bolesław Krupiński w przedmowie do pierwszego wydania komentarza do Prawa górniczego z 1953 r.

Obecnie obowiązującymi w tym względzie są przepisy ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr 163, poz. 981), w skrócie „PGG”. Ustawa określa zasady i warunki podejmowania, wykonywania oraz zakończenia działalności w zakresie:

• prac geologicznych;
• wydobywania kopalin ze złóż;
• podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji;
• podziemnego składowania odpadów;
• podziemnego składowania dwutlenku węgla w celu przeprowadzenia projektu demonstracyjnego wychwytu i składowania dwutlenku węgla.

Ustawa określa także wymagania w zakresie ochrony złóż kopalin, wód podziemnych oraz innych elementów środowiska w związku z wykonywaniem powyższej działalności. Formułuje ponadto zasady wykonywania nadzoru i kontroli nad działalnością regulowaną w ustawie, zasady koncesjonowania, czy kwalifikacje w zakresie geologii i w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego. Reguluje także kwestię odpowiedzialności za szkody górnicze oraz wysokość stawek opłat eksploatacyjnych.

W porównaniu z poprzednią, uchyloną ustawą wprowadziła zmiany dotyczące m.in. specyficznej sytuacji prawnej nieruchomości znajdujących się na obszarach poszukiwania i rozpoznawania kopalin oraz obszarach i terenach górniczych oraz ich właścicieli.

Od momentu swojego uchwalenia Prawo geologiczne i górnicze było wielokrotnie nowelizowane, m.in. w celu jego dostosowania do przepisów unijnych mających za zadanie zwiększenie ochrony środowiska naturalnego i poprawę bezpieczeństwa działalności górniczej.

W zakresie odpowiedzialności za szkody górnicze ustawa wprowadziła zasadniczą zmianę sprowadzającą się do porzucenia zasady, w myśl której naprawienie szkody mogło mieć miejsce jedynie poprzez restytucję naturalną (czyli np. dostarczenie gruntów czy obiektów budowlanych tego samego rodzaju) i przyznała poszkodowanym przez szkody prawo wyboru restytucji lub odszkodowania (stosownie do zasad ogólnych).