Odlegla eksploatacja w czasie

Jedno z najczęstszych uzasadnień przedsiębiorców górniczych odmawiających naprawy szkód górniczych, mający wskazywać na brak istnienia związku przyczyno-skutkowego między eksploatacją górniczą a powstaniem szkody. Pod pojęciem tym kryje się stwierdzenie, iż zaistniałe szkody nie mogły powstać w wyniku ich działalności górniczej, ponieważ na danym terenie od dawna już nie jest prowadzone żadne wydobycie.

Aby we właściwy sposób rozstrzygnąć, czy w konkretnej sytuacji zachodzi tzw. normalny związek przyczynowy pomiędzy pewnym zdarzeniem a szkodą, należy jak najstaranniej i wnikliwie wyjaśnić wszystkie okoliczności sprawy, w szczególności wszystkie fakty, które mogą być w jakimkolwiek związku przyczynowym ze szkodą. Wkraczając na drogę sądową oraz chcąc dokonać poprawnej oceny związku przyczynowego i jego rodzaju należy kierować się zasadami nauki, a w razie zaistnienia konieczności interpretacji danych specjalistycznych zasięgnąć opinii biegłego. Po takim wyjaśnieniu sprawy sąd w każdym przypadku z osobna ocenia, czy należy uznać, że pomiędzy konkretnym zdarzeniem a szkodą istnieje normalny związek przyczynowy i na podstawie stwierdzonych faktów oraz zasad naukowych uzasadnia swoje stanowisko.

Jeżeli  nie  można  ustalić,  kto  wyrządził  szkodę,  odpowiada  za  nią przedsiębiorca, który w dniu ujawnienia się szkody ma prawo prowadzić na obszarze górniczym, w granicach którego wystąpiła szkoda, działalność górniczą. Z kolei, jeżeli nie istnieje przedsiębiorca odpowiedzialny za szkodę ani jego następca prawny, za szkodę odpowiada Skarb Państwa reprezentowany przez właściwy organ nadzoru górniczego.

Z uwagi na znaczne zasoby surowców mineralnych obszar Górnego Śląska podlega zarówno obecnie, jak i podlegał w przeszłości, intensywnym wpływom działalności górniczej, co doprowadziło do silnego przekształcenia sytuacji geologicznej tego regionu. Szczególnie zagrożone są tereny, na których wydobycie kopalin prowadzone było na małej głębokości.

Współczesne korzenie działalności górniczej w regionie sięgają XVIII wieku. Płytką eksploatację złóż surowców metalicznych oraz węgla kamiennego (metodą filarowo-komorową) prowadzono na tym obszarze nie tylko w czasach historycznie odległych, ale także po II wojnie światowej. Istnieją rejony, w których w latach .50 i .60 XX w. na małych głębokościach prowadzono eksploatację zawałową węgla technikami ścianowymi. Wskazana sytuacja geologiczna w odniesieniu do rud metali ma miejsce w pasie terenu pomiędzy Tarnowskimi Górami a Chrzanowem, a w odniesieniu do węgla kamiennego w pasach terenu pomiędzy Zabrzem a Trzebinią i Dąbrową Górniczą a Sierszą.

Wizualizację położenia rejonów płytkiej eksploatacji węgla i rud metali w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW) zawiera Górnośląski System Informacji o Zagrożeniach Powierzchni na Terenach Zlikwidowanych Kopalń – dostępny pod adresem: http://zapadliska.gig.eu

Baza danych przestrzennych Systemu obejmuje położenie obszarów górniczych ustanowionych i zniesionych po roku 1945, lokalizację obszarów dokonanej płytkiej eksploatacji i wyrobisk mających połączenie z powierzchnią (pionowych i ukośnych) uwidocznionych na archiwalnych mapach górniczych sprzed roku 1945 oraz miejsc wystąpienia deformacji powierzchniowych o charakterze zapadliskowym lub wypiętrzającym.